Zeus

Για χιλιάδες χρόνια το τσάι του βουνού αποτελούσε τη βασική θεραπεία για οποιαδήποτε ασθένεια. Οι αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, απολυμαντικές, διεγερτικές και διουρητικές ιδιότητες του, το κατέστησαν ένα από τα πιο δημοφιλή φαρμακευτικά ροφήματα. Πρώτος απ’ όλους, ο πατέρας της σύγχρονης Ιατρικής, Ιπποκράτης αναγνώρισε τα πολύτιμα οφέλη που μπορεί να προσφέρει αυτό το φυσικό αφέψημα, τόσο στο ανοσοποιητικό, όσο και στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου. Οι Έλληνες από την αρχαιότητα αναφέρονταν στο τσάι του βουνού ως το «τσάι των Θεών» ή το «τσάι των Τιτάνων». Οι Τιτάνες ήταν πανίσχυρες θεότητες που ζούσαν στο όρος Όθρυς, όπου αυτοφύεται το τσάι του βουνού. Από εκεί λέγεται ότι μάχονταν τον Δία και τους υπόλοιπους θεούς, εκτοξεύοντας προς τον Όλυμπο τεράστιες πέτρες. Έτσι, είχαν καταφέρει για λίγο να εξουσιάζουν τον κόσμο, πριν τους Ολύμπιους θεούς. Αναφέρεται, επίσης, από τον Θεόφραστο (372-287 π.Χ.) και τον Διοσκουρίδη (10 μ.Χ. αιώνας). Το επιστημονικό όνομα Sideritis προέρχεται από την ελληνική λέξη «σίδηρος», λόγω της ικανότητας που είχε να θεραπεύει πληγές που προκαλούνταν από σιδερένια όπλα της εποχής. Μια δεύτερη εκδοχή αποδίδει το όνομά του στην υψηλή περιεκτικότητα σιδήρου που έχει το φυτό, ενώ μια τρίτη άποψη υποστηρίζει ότι η ονομασία Sideritis οφείλεται στα άνθη του τσαγιού, που το σχήμα τους θυμίζει τα δόντια του κάλυκα στην αιχμή της λόγχης. Στην Κρήτη είναι γνωστό και ως «μαλοτήρα», ονομασία που προέρχεται κατά την επικρατέστερη εκδοχή, από τις ιταλικές λέξεις “male” (αρρώστια) και “tirare” (σύρω), επειδή στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού. Στα βουνά της Ελλάδας αυτοφύονται περίπου δεκαεπτά είδη, τα πιο γνωστά από τα οποία είναι: Sideritis athoa (τσάι βλάχικο Αγίου όρους), Sideritis clandestine (τσάι Ταϋγέτου), Sideritis scardica (τσάι Ολύμπου), Sideritis raeseri (τσάι Παρνασσού), Sideritis syriaca (Μαλοτήρα Κρήτης), Sideritis Euboea (τσάι Εύβοιας).

Οι Αυστραλιανοί ιθαγενείς (Αβοριγίνες) γνώριζαν και εκμεταλλεύονταν τις ιατρικές ιδιότητες των ελαίων από τα φύλλα ευκαλύπτου και τα χρησιμοποιούσαν στην παραδοσιακή ιατρική για τη θεραπεία των πόνων του σώματος, τη ρινική συμφόρηση, τον πυρετό, αλλά και για τα κρυολογήματα. Στην Ελλάδα βρίσκουμε το είδος Ευκάλυπτος ο σφαιρικός (Eucalyptus globulus) που φτάνει σε ύψος τα 80 μέτρα. Εισήχθη στην Ελλάδα από τον βοτανολόγο και λόγιο Θεόδωρο Ορφανίδη το 1862. Είναι το πιο πολυφυτεμένο δέντρο σκληρής ξυλείας σε όλο τον κόσμο. Η πρώτη εισαγωγή σπόρου, καταγράφθηκε στην Ισπανία το 1863 από τον Rosendo Salvado, έναν ιεραπόστολο μοναχό, ο οποίος έστειλε σπόρους στην οικογένειά του από την Αυστραλία. Η καλλιέργεια του ευκαλύπτου στην Ισπανία ξεκίνησε σχεδόν έναν αιώνα, αφότου οι Banks και Solander συνέλεξαν το πρώτο δείγμα γένους ευκαλύπτου, κατά το πρώτο ταξίδι με τον Captain Cook πέρα από τον Ειρηνικό Ωκεανό (1768-1771). Τα αιθέρια έλαια του ευκαλύπτου, ήταν γνωστά στο Δυτικό πολιτισμό από το 1788. Η αρχή της εξέλιξης του είδους παρατηρήθηκε το 1865 στην περιοχή La Granja της Βαρκελώνης και η γνώση αυτού, στο Royal Botanic Garden της Μαδρίτης, τον ίδιο χρόνο. Αυτό το είδος ευκαλύπτου ανακαλύφθηκε στο νησί της Τασμανίας από Γάλλους εξερευνητές το 1792 και ήταν ένα από τα πρώτα είδη του γένους που περιγράφεται επισήμως. Η χρήση των ευκαλύπτων επεκτείνεται και πέραν της ξυλείας, για την παραγωγή αιθέριων ελαίων.

Η λέξη χαμομήλι προέρχεται από το αρχαίο “χαμαίμηλον” (χαμαί + μήλον). Κατά τον Γαληνό οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν ως αντιπυρετικό και κυρίως κατά των διαλειπόντων πυρετών. Ο Αρίστων (ιατρός προγενέστερος του Ιπποκράτη) όπως αναφέρει ο Γαληνός, παρασκεύαζε με το χαμομήλι φάρμακο που ονόμαζε «κωλικήν» και το συνιστούσε κατά «παντός άλγους» Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε ως εμμηναγωγό, κατά της υστερίας και της λευκόρροιας. Ο Διοσκουρίδης και, αργότερα, ο Παύλος Αιγινήτης το συνιστούσαν ως αντιπυρετικό, διαλυτικό, παυσίπονο και εμμηναγωγό. Η Ασπασία (δεν είναι ξεκάθαρο αν ήταν η γυναίκα του Περικλή ή όχι), όπως αναφέρει ο Αέτιος, χρησιμοποιούσε το έγχυμα του χαμομηλιού στις ετοιμόγεννες γυναίκες γιατί ελάττωνε τους πόνους του τοκετού και μετά από αυτόν. Η πιο γνωστή ποικιλία του χαμομηλιού που φύεται και ευδοκιμεί στην Μεσόγειο και ιδίως στην Πελοπόννησο, στην Πύλο, είναι η Chamomilla recutita. Παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιείται ευρέως, οι επιστήμονες ερευνητές συνεχίζουν ν' ανακαλύπτουν συνεχώς νέα στοιχεία σχετικά με τις ενεργές ουσίες και ιδιότητες που περιέχει, για την βοήθεια παρασκευής διαφόρων σκευασμάτων φαρμακευτικής και καλλυντικής χρήσης.

Η λέξη «θύμος», η επιστημονική ονομασία του θυμαριού, προέρχεται από το αρχαιοελληνικό θύω = θυσιάζω, ετυμολογία που δικαιολογεί την παρουσία του θυμαριού, στο κάψιμο θυμιαμάτων στους βωμούς. Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για να τονώνουν την εγκεφαλική λειτουργία, μαζί με μέλι και ξίδι. Οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν στο μπάνιο τους για ν’ αποκτήσουν σφρίγος και ενεργητικότητα. Ο Πλίνιος το 77 μΧ συνιστούσε κομπρέσες από θυμάρι και ξίδι, για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων. Επίσης, το χρησιμοποιούσε κατά των δηγμάτων των φιδιών και των τσιμπημάτων των εντόμων. Ο Μέγας Αλέξανδρος το χρησιμοποιούσε στις εκστρατείες του κατά των φθειρών. Τον 16ο αιώνα, οι γυναίκες πρόσφεραν στους αγαπημένους τους, σούπα με τριμμένο θυμάρι και μπύρα ως αφροδισιακό. Την ίδια εποχή, χρησιμοποιούσαν το θυμάρι κατά της μελαγχολίας, γεμίζοντας τα μαξιλάρια του ασθενή, με θρυμματισμένο θυμάρι.

Το λατινικό της όνομα είναι urtica και το πήρε από τον Πλίνιο, εξαιτίας του καψίματος και της φαγούρας που προκαλεί, όταν έρχεται σε επαφή με το ανθρώπινο σώμα. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες, για να αντιμετωπίσουν τους ψυχρούς χειμώνες, κατά τη διάρκεια των εκστρατειών τους, τρίβονταν με τσουκνίδες. Οι αρχαίοι Έλληνες την έτρωγαν. Ο ίδιος ο πατέρας της ιατρικής, Ιπποκράτης την είχε χαρακτηρίσει πριν από 2500 χρόνια, “πανάκεια”, δηλαδή την είχε εντάξει στα φυτά που κάνουν για όλες τις ασθένειες και την χρησιμοποιούσε σε περισσότερες από εξήντα συνταγές του. Ο Έλληνας ιατρός Γαληνός στο βιβλίο του De Simplicibus Medicamentis ad Paternainum (espurio ) την συνιστούσε για πολλές παθήσεις. Η δράση της τσουκνίδας έχει καταγραφεί, επίσης, από τον Χρύσιππο, τον Αριστοφάνη και τον Ησίοδο. Έχει διασωθεί απόσπασμα του Αριστοφάνη, ο οποίος συνιστούσε στους Αθηναίους να φυτεύουν ακόμη και άγριες τσουκνίδες στους κήπους τους. Ο Απίκιος συμβούλευε μερικούς αιώνες πριν: «Όταν ο ήλιος βρίσκεται στον Κριό, κόψε θηλυκές τσουκνίδες για να τις χρησιμοποιείς για φάρμακο». Ακόμη, ο ίδιος συγγραφέας μάς έχει παραδώσει συνταγή για τσουκνίδες - ομελέτα με καλής ποιότητας ελαιόλαδο και άφθονο πιπέρι. Ο Πετρώνιος, συγγραφέας σύγχρονος του Νέρωνα, έγραφε ότι για να επανακτήσουν οι άνδρες τη χαμένη τους σεξουαλικότητα, θα έπρεπε κάποιος να τους μαστιγώσει με μια δέσμη από τσουκνίδες στον αφαλό, τα νεφρά και τα οπίσθια! Οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούσαν την τσουκνίδα για τη θεραπεία της ακμής, της διάρροιας και για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Στον κόσμο της ιατρικής, η τσουκνίδα έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της πνευμονίας, τους ρευματισμούς, την αντιμετώπιση των αλλεργιών και του άσθματος.